.jpg)
Το ισοζύγιο πληρωμών είναι έννοια που αναφέρεται α) στη σχέση μεταξύ αξιώσεων που έχει μια χώρα να πληρωθεί από άλλες χώρες και των υποχρεώσεων που έχει η χώρα αυτή να πλήρωση άλλες χώρες και β) στον πραγματικό υπολογισμό της σχέσης αυτής.
Στον πυρήνα της έννοιας του ισοζυγίου πληρωμών βρίσκονται οι αξιώσεις μιας χώρας να πληρωθεί και ανταξιώσεις όλων των άλλων χωρών να πληρωθούν από αυτήν. Οι αξιώσεις ή πιστώσεις σημαίνουν πληρωμές που εισέρχονται στη χώρα. Οι ανταξιώσεις ή χρέη σημαίνουν πληρωμές που πηγαίνουν σε άλλες χώρες. Η έννοια του ισοζυγίου πληρωμών, όπως είναι διατυπωμένη, περιλαμβάνει τις συναλλαγές όχι μόνο σε αγαθά αλλά και σε υπηρεσίες καθώς και τη διακίνηση κεφαλαίων. Είναι συνεπώς πολύ ευρύτερη και από πολλές απόψεις κατά πολύ χρησιμότερη από την έννοια του εμπορικού ισοζυγίου, που επικρατούσε παλαιότερα και που αφορά μόνο τη διακίνηση των εμπορευμάτων.
Από τεχνική άποψη το ισοζύγιο πληρωμών μιας χώρας είναι πάντα ισοζυγισμένο, με την έννοια ότι λογιστικώς οι πιστώσεις ισούνται με τις χρεώσεις. Αυτό πάντως μπορεί να επιτυγχάνεται με το να εγγράφονται ως πιστώσεις τα δάνεια σε χρήμα, μακροπρόθεσμα ή βραχυπρόθεσμα, που χρησιμοποιούνται για την πληρωμή ειδών που έχουν εγγραφή ως χρεώσεις.
Οι βασικές κατηγορίες του ισοζυγίου πληρωμών είναι :
α) ο τρέχων λογαριασμός
β) ο μακροπρόθεσμος λογαριασμός κεφαλαίων και
γ) ο βραχυπρόθεσμος λογαριασμός κεφαλαίων.
Ενώ το συνολικό ισοζύγιο κατά τη λογιστική έννοια που περιγράφηκε προηγουμένως, οποιαδήποτε από τις τρεις αυτές κατηγορίες μπορεί να μην είναι ισοσκελισμένη σε οποιοδήποτε χρονικό σημείο. Έτσι, αν ο μακροπρόθεσμος ή βραχυπρόθεσμος δανεισμός χρησιμοποιηθεί για την πληρωμή των εισαγωγών, τότε ο τρέχων λογαριασμός δεν θα είναι ισοζυγισμένος και το ισοζύγιο των πληρωμών θα αποκατασταθεί με τις εγγραφές που θα γίνουν στους λογαριασμούς κεφαλαίων.
Σπουδαιότερο είναι το θέμα της ισορροπίας του ισοζυγίου πληρωμών. Αν π.χ. η πληρωμή των χρεών γίνεται με δανεισμένα κεφάλαια που εμπίπτουν στον μακροπρόθεσμο λογαριασμό κεφαλαίων, οι δε εισαγωγές αποτελούνται από παραγωγικά αγαθά, που προορίζονται για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της οικονομίας, τότε το ισοζύγιο πληρωμών μπορεί να θεωρηθεί ότι βρίσκεται σε ισορροπία, ακόμη και αν ο τρέχων λογαριασμός δεν ισοζυγίζεται, το δε συνολικό ισοζύγιο πληρωμών ‘’ισοζυγίζεται’’ (εξισώνεται) εξαιτίας του δανεισμού.
Από το άλλο μέρος, αν ο δανεισμός για την αντιμετώπιση της αποπληρωμής των χρεών δεν είναι εντεταγμένος σε ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο οικονομικής σταθερότητας – περίπτωση που είναι πιθανό να αντικατοπτρίζεται στον βραχυπρόθεσμο λογαριασμό κεφαλαίων – η κατάσταση πάσχει από εγγενή αστάθεια και τελικά θα χρειαστούν να γίνουν αναπροσαρμογές. Όταν το ισοζύγιο πληρωμών μιας χώρας <<ισοζυγίζεται>> κατά τρόπο ευπαθή, η κατάσταση ονομάζεται ανισορροπία ή αστάθεια στο ισοζύγιο των πληρωμών της.