Ο στρατηγικός προϋπολογισμός είναι η διαδικασία δημιουργίας προϋπολογισμού μεγάλης εμβέλειας που εκτείνεται σε περίοδο μεγαλύτερη του ενός έτους. Ο σκοπός πίσω από αυτόν τον τύπο προϋπολογισμού είναι να αναπτυχθεί ένα σχέδιο που υποστηρίζει ένα μακροπρόθεσμο όραμα για τη μελλοντική θέση μιας επιχείρησης. Αυτό μπορεί, για παράδειγμα, να περιλαμβάνει την ανάπτυξη νέων γεωγραφικών αγορών, την έρευνα και την ανάπτυξη που απαιτείται για την εισαγωγή μιας νέας σειράς προϊόντων. Σε αυτά τα παραδείγματα, δεν είναι δυνατή η ολοκλήρωση των απαιτούμενων δραστηριοτήτων εντός της περιόδου που καλύπτει ένας ενιαίος ετήσιος προϋπολογισμός.
Επίσης, εάν χρησιμοποιούνται μόνο ετήσιοι προϋπολογισμοί, είναι πιθανό ότι η χρηματοδότηση που απαιτείται για μια πολυετή επένδυση δεν θα μπορέσει να ολοκληρωθεί έτσι ώστε το έργο να μην ολοκληρωθεί ποτέ. Έτσι, μόνο με τη δημιουργία ενός στρατηγικού προϋπολογισμού μπορεί ένας οργανισμός να ελπίζει να επιτύχει μακροπρόθεσμες βελτιώσεις στη στρατηγική του θέση.
Ένας στρατηγικός προϋπολογισμός δεν ασχολείται με τα λεπτομερή στοιχεία εσόδων και εξόδων που βρίσκονται συνήθως σε έναν ετήσιο προϋπολογισμό. Με αυτόν τον τρόπο, δίνεται λιγότερη έμφαση στην ακρίβεια συγκεκριμένων στοιχείων και μεγαλύτερη εστίαση στους συνολικούς στόχους που πρέπει να επιτευχθούν. Το επίκεντρο του στρατηγικού προϋπολογισμού μετατοπίζεται, επομένως, από τα λεπτομερή δημοσιονομικά σχέδια και σε θέματα όπως:
Στρατηγική κατεύθυνση
Διαχείριση κινδύνου
Ανταγωνιστικές απειλές
Επιλογές ανάπτυξης
Ανακατανομή πόρων σε περιοχές με υψηλότερη ανάπτυξη
Σημαντικό θεωρείται για την κατάρτιση του Budgeting είναι η αναθεώρηση του χρονοδιαγράμματος της διαδικασίας του προϋπολογισμού. Δεν είναι απαραίτητο η αναθεώρηση να γίνεται μια φορά κατ’ έτος, αλλά μπορεί να γίνεται όσες φορές απαιτείται, ανάλογα με τις επικείμενες αγορές π.χ. πάγιου εξοπλισμού ή τεχνικού εξοπλισμού κτλ. Εδώ, σημασία έχει πριν την κατάρτιση του Budgeting να γίνεται έλεγχος και τελική αποδοχή εκείνης της προσφοράς η οποία θεωρείται και η πλέον οικονομική. Αυτό οδηγεί το οικονομικό τμήμα σε κινήσεις οι οποίες μπορούν να γίνουν και χωρίς να απαιτείται κάθε φορά κατάρτιση προϋπολογισμού, δηλαδή στις περιπτώσεις εκείνες που τελικώς επιλέγεται πάγιος εξοπλισμός χαμηλού κόστους.
Οι στόχοι για κάθε επιχείρηση ποικίλουν αλλά εκείνο που είναι κοινό σε όλες είναι πως μπορεί κάθε φορά να δημιουργηθούν νέοι τρόποι που να ορίζουν αυτούς τους στόχους. Ο προϋπολογισμός είναι στην ουσία ένα σύνολο από στόχους, οι οποίο είναι σταθεροί καθ’ όλη την διάρκεια μιας περιόδου, και αυτό που θεωρείται νεωτερισμός είναι η συγκριτική αξιολόγηση των στόχων αναλογικά με το παρελθόν, γεγονός που επισημαίνει τι μπορεί να βελτιωθεί σε όλα τα επίπεδα της επιχείρησης, και όπως αναφέρθηκε τι μπορεί να αλλάξει επίσης στην όλη στρατηγική.
Επίσης, αυτό που καθιστά τον προϋπολογισμό απαραίτητη χρηματοοικονομική αναφορά είναι πως φανερώνει στη διοίκηση τι καλύτερο κάνουν άλλες επιχειρήσεις οι οποίες ανήκουν στον ίδιο κλάδο σε θέματα όπως π.χ. πωλησιακή τακτική ή και ταχύτητα δημιουργίας υπηρεσιών και προϊόντων.
Ο προϋπολογισμός μας δείχνει τον δρόμο, αλλά σημαντικό είναι να τον διανύσουμε σωστά ώστε να φτάσουμε σε κάθε στόχο που θέτει, γεγονός που κατευθύνει τις κινήσεις της διοίκησης να στο να επιτευχθεί η πρόοδος με τον σωστό τρόπο και όχι απλά με ταχύτητα η οποία μερικές φορές οδηγεί σε ελλιπείς αποφάσεις.