Ο κάθε επιχειρηματίας οφείλει να καταλάβει ότι η λειτουργία της επιχείρησης του συνεπάγεται την αποδοχή ενός επιπέδου κινδύνου: ότι η επιχείρηση ενδέχεται να μη φέρει κέρδη, και ότι υπάρχει ο κίνδυνος που μπορεί να είναι τέτοιος που να μην ανακτήσει την επένδυσή που έγινε.
Το ποσό του κινδύνου ποικίλλει μεταξύ των επιχειρήσεων και αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τον καθορισμό της αξίας μιας επιχείρησης. Οι δύο κύριοι τύποι κινδύνου μικρών επιχειρήσεων είναι εκτός του οικονομικού κινδύνου και ο επιχειρηματικός κίνδυνος.
Ο χρηματοοικονομικός κίνδυνος αναφέρεται στην πιθανότητα ότι οι ταμιακές ροές μιας επιχείρησης δεν είναι αρκετές για να πληρωθούν οι πιστωτές και να εκπληρώσει η επιχείρηση άλλες οικονομικές ευθύνες. Το επίπεδο του χρηματοοικονομικού κινδύνου, ως εκ τούτου, δεν αφορά τόσο στις δραστηριότητες της επιχείρησης και αφορά περισσότερο το ποσό της οφειλής που μια επιχείρηση αναλαμβάνει για τη χρηματοδότηση αυτών. Το υψηλό χρέος, οφείλεται στο αν αθετεί τις οικονομικές της υποχρεώσεις λόγω αδυναμίας. Η λήψη υψηλότερων επιπέδων χρέους ή οικονομικής υποχρέωσης, συνεπώς, αυξάνει το επίπεδο μιας επιχείρησης σε χρηματοοικονομικό κίνδυνο.
Ο επιχειρηματικός κίνδυνος αναφέρεται στην πιθανότητα ότι οι ταμιακές ροές μιας επιχείρησης δεν είναι αρκετές για να καλυφθούν τα λειτουργικά της έξοδα, όπως το κόστος των πωληθέντων προϊόντων, το ενοίκιο και οι μισθοί κλπ. Σε αντίθεση με τον οικονομικό κίνδυνο, ο επιχειρηματικός κίνδυνος είναι ανεξάρτητος από το ύψος του χρέους. Υπάρχουν δύο τύποι των επιχειρηματικών κινδύνων: ο συστηματικός κίνδυνος και μη συστηματικός κίνδυνος.
Ο συστηματικός κίνδυνος αναφέρεται στην πιθανότητα ότι μια ολόκληρη αγορά ή οικονομία, θα βιώσει μια ύφεση ή ακόμα και να αποτύχει. Οικονομικά κραχ, υφέσεις, επιτόκια είναι κοινές πηγές συστηματικού κινδύνου. Κάθε επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην αγορά είναι εκτεθειμένη στον κίνδυνο αυτό, καθώς επίσης και το ποσό του συστηματικού κινδύνου δε διαφέρει μεταξύ των επιχειρήσεων στην ίδια αγορά. Ως εκ τούτου, οι ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων μπορούν να μειώσουν την έκθεση τους σε συστηματικό κίνδυνο.
Ο ανοργάνωτος κίνδυνος περιγράφει την πιθανότητα μια επιχείρηση ή κλάδος επιχειρήσεων θα βιώσει μια ύφεση. Σε αντίθεση με τον συστηματικό κίνδυνο, διαφέρει σημαντικά από επιχείρηση σε επιχείρηση. Πηγές μη συστηματικών κινδύνων περιλαμβάνουν τις στρατηγικές αποφάσεις διαχείρισης και επένδυσης του ιδιοκτήτη μιας μικρής επιχείρησης που καλείται να λάβει καθημερινά. Αποτέλεσμα είναι οι επενδυτές να μειώνουν την έκθεσή τους σε μη συστηματικό κίνδυνο από τη διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου τους που έχουν την κυριότητα σε μια ποικιλία επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε διάφορους κλάδους.
Η προοπτική μιας επιχείρησης να ρισκάρει επηρεάζει πολλές φορές αρνητικά την αξία της. Μια επιχείρηση που είναι περισσότερο εκτεθειμένη στον κίνδυνο αξίζει λιγότερο από ό, τι μια πανομοιότυπη επιχείρηση που εκτίθεται σε μικρότερο κίνδυνο. Η μείωση του κινδύνου είναι σημαντική όχι μόνο για να βοηθήσει την επιχείρησή να πετύχει, αλλά και στη μεγιστοποίηση της αξίας της.
Πιο αναλυτικά τα είδη κινδύνων είναι:
1. Επιχειρηματικός κίνδυνος. Ως επιχειρηματικός κίνδυνος είναι αυτός που εντάσσει τον στρατηγικό κίνδυνο, τον οικονομικό, τον λειτουργικό και τον τεχνολογικό.
2. Εμπορικός κίνδυνος. Ή αλλιώς κίνδυνος αγοράς είναι αυτός που αναφέρεται στις μεταπτώσεις τιμών είτε σε τοπική είτε σε διεθνή αγορά. Είναι οι συνηθέστεροι και δύσκολα ελέγξιμοι.
3. Λειτουργικός κίνδυνος. Κίνδυνοι που οφείλονται κυρίως στον ανθρώπινο παράγοντα. Και είναι εκείνοι που εντοπίζονται στις εργασιακές σχέσεις και σε κάθε πιθανή δυσλειτουργία του ανθρώπινου δυναμικού.
4. Νομικός κίνδυνος. Είναι ο κίνδυνος που αντιμετωπίζει η επιχείρηση λόγω μη συμμόρφωσης σε διεθνές και εθνικό νομοθετικό πλαίσιο. Συνήθως εντοπίζονται σε θέματα συναλλαγών και αμφισβήτησης αυτών.
Οι δύο τελευταίοι κίνδυνοι θεωρούνται επίσης πολύ σημαντικοί.
5. Κίνδυνος ρευστότητας. Εντοπίζεται σε αδυναμία ρευστοποίησης επένδυσης και οδηγεί σε προβλήματα αποπληρωμών και αθέτηση συμφωνιών. Επίσης, ο κίνδυνος αυτός προκαλείται και από δραστικές μεταβολές σε τιμές πρώτων υλών ή υπηρεσιών που διαταράσσουν όλη την επιχειρηματική λειτουργία.
6. Και τέλος ο πιστωτικός κίνδυνος στον οποίο οφείλεται σε κάθε ενδεχόμενο αθέτησης προσυμφωνημένης συμφωνίας ή συναλλαγής και στις επιπτώσεις που αυτή φέρει.
Η διαχείριση των κινδύνων όμως διαδραματίζει τον πιο σπουδαίο ρόλο καθώς πρόκειται για μια σειρά λήψεις μέτρων και αποφάσεων που αποσκοπούν στη μείωση της διαφοράς του επιδιωκόμενου στόχου και των αποτελεσμάτων που αυτή τελικά επιτυγχάνει. Η διαχείριση κινδύνου είναι επομένως η διαδικασία σχεδιασμού, οργάνωσης και συντονισμού ώστε να μειωθεί κάθε αρνητική επίπτωση του κινδύνου στα κέρδη της.
Για να μπορέσει επομένως σήμερα μια επιχείρηση μικρή, μεσαία και μεγάλη να ελαττώσει τον επιχειρηματικό κίνδυνο οφείλει αρχικά να προσδιορίζει ανά τακτικά χρονικά διαστήματα τους στόχους της και να προχωρά σε προβλέψεις κινδύνων. Να δέχεται αρχικά ένα ορισμένο ύψος ρίσκου σύμφωνα με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα και τη φιλοσοφία που διέπει τη Διοίκηση αλλά και το γενικότερο κλίμα που επικρατεί στον κλάδο που ανήκει. Μέσω της συνεργασίας των στελεχών να εντοπίζει κάθε αλλαγή σύμφωνα με τα εξής κριτήρια : τη σειρά συνθηκών από τις οποίες προέρχεται η αλλαγή και τέλος την εκτίμηση της πιθανότητας.
Η αντιμετώπιση κάθε είδους κινδύνου επιβάλλει ενέργειες από την πλευρά της Διοίκησης αλλά και προσκαλεί την κάθε μικρή επιχείρηση σε ένα νέο πιο αυστηρό και ελεγχόμενο οικονομικό πλαίσιο. Τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη αναφορά στη χρησιμότητα και στη σπουδαιότητα του εσωτερικού ελέγχου και συγκεκριμένα στο πλαίσιο εσωτερικού ελέγχου COSO-ERM, το οποίο αποτελεί και τον πιο σύγχρονο τρόπο προσέγγισης κινδύνων. Εντός αυτού του πλαισίου η διαχείριση κάθε κινδύνου καθορίζεται από τις αποφάσεις της Διοίκησης, τη γενική διεύθυνση και το προσωπικό – στελέχη και στη συνεργασία αυτών.
Ο κίνδυνος σήμερα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις είναι πολύπλευρος και έτσι επιβάλλεται συνεχώς έλεγχος για την πορεία των αποτελεσμάτων σε συνάρτηση με το γενικότερο οικονομικό κλίμα σημειώνοντας την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα στην αξιοποίηση κάθε οικονομικό δεδομένου που περιέχεται στις οικονομικές δηλώσεις κάθε επιχείρησης.
Συμπερασματικά, επιχειρηματικός κίνδυνος, επιχειρηματική φιλοσοφία και εσωτερικός έλεγχος αποτελούν τους παράγοντες που η εξέταση τους και η αξιοποίηση τους οδηγεί την κάθε επιχείρηση να πετύχει σήμερα.