Η ανάλυση μικτού κέρδους χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό των λόγων για τους οποίους το μικτό περιθώριο κέρδους μεταβάλλεται από περίοδο σε περίοδο, έτσι ώστε η Διοίκηση να μπορεί να λαμβάνει μέτρα για να φέρει σε ισορροπία το μικτό περιθώριο κέρδους με το τι αναμένει από πλευρά κερδοφορίας.
Ωστόσο, η μείωση των μικτών κερδών μπορεί να μας παρουσιάζει ενδείξεις σοβαρών προβλημάτων, γεγονός που οδηγεί την κάθε Διοίκηση να παρακολουθείται στενά τις διακυμάνσεις του μικτού κέρδους.
Ο τύπος με τον οποίο υπολογίζεται το μικτό κέρδος είναι:
Μικτό κέρδος = Πωλήσεις - άμεσα υλικά - άμεση εργασία - γενικά έξοδα κατασκευής
Σύμφωνα με τα ανωτέρω μια μεταβολή στο μικτό κέρδος μπορεί να προκληθεί από οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμβάντα:
1. Οι τιμές πώλησης να έχουν παρουσιάσει μεταβολή
2. Ο συνδυασμός των προϊόντων που πωλήθηκαν να έχει μεταβληθεί (γεγονός που μεταβάλλει το μικτό κέρδος εάν διαφορετικά προϊόντα έχουν διαφορετικά μικτά περιθώρια κέρδους)
3. Η τιμή αγοράς των άμεσων υλικών να έχει παρουσιάσει μεταβολή
4. Η ποσότητα των απαιτούμενων άμεσων υλικών να έχει παρουσιάσει μεταβολή
5. Το ποσό της άμεσης εργασίας να έχει παρουσιάσει μεταβολή
6. Το κόστος της άμεσης εργασίας να έχει παρουσιάσει μεταβολή
7. Το ποσό των σταθερών γενικών εξόδων να έχει παρουσιάσει μεταβολή
8. Το ποσό των μεταβλητών γενικών εξόδων να έχει παρουσιάσει μεταβολή
Σαφώς η παραπάνω λίστα δεν είναι πλήρης, καθώς η ανάλυση του μικτού κέρδους μπορεί επίσης να αποκαλύψει προβλήματα σε τομείς όπως διπλή καταμέτρηση αποθεμάτων, λανθασμένες μονάδες μέτρησης κτλ. Η λίστα όμως μας παρουσιάζει ότι για τον καλύτερο έλεγχο του μικτού κέρδους απαιτείται η συνεργασία τμημάτων της επιχείρησης, όπως του τμήματος προμηθειών, πωλήσεων και παραγωγής.
Η ανάλυση μικτού κέρδους περιλαμβάνει τη σύγκριση του μικτού κέρδους για την περίοδο που εξετάζεται είτε σε επίπεδο προϋπολογισμού είτε σε ιστορικό μέσο όρο.
Η ανάλυση του μικτού κέρδους εφόσον λαμβάνουμε υπόψη το τυπικό κόστος γίνεται ενδεικτικά με τους εξής τρόπους και οι οποίοι είναι:
1. Σύμφωνα με τη διακύμανση της τιμής αγοράς. Τρόπος υπολογισμού: η πραγματική τιμή που καταβάλλεται για υλικά που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία παραγωγής, μείον το τυπικό κόστος, πολλαπλασιαζόμενο επί τον αριθμό των χρησιμοποιούμενων μονάδων.
2. Σύμφωνα με τη διακύμανση του ποσοστού εργασίας. Τρόπος υπολογισμού: η πραγματική τιμή που καταβάλλεται για την άμεση εργασία που χρησιμοποιείται στη διαδικασία παραγωγής, μείον το τυπικό κόστος, πολλαπλασιαζόμενη με τον αριθμό των μονάδων που χρησιμοποιήθηκαν.
3. Σύμφωνα με τη μεταβλητή διακύμανση των γενικών εξόδων. Ο υπολογισμός γίνεται με την αφαίρεση από το τυπικό μεταβλητό γενικό κόστος ανά μονάδα από το πραγματικό κόστος που πραγματοποιήθηκε πολλαπλασιάζοντας το υπόλοιπο με τη συνολική ποσότητα μονάδας παραγωγής.
4. Σύμφωνα με τη διακύμανση της τιμής πώλησης. Ο υπολογισμός γίνεται με την πραγματική τιμή πώλησης, μείον την τυπική τιμή πώλησης, πολλαπλασιαζόμενη με τον αριθμό των πωληθέντων μονάδων.
5. Σύμφωνα με τη διακύμανση του όγκου πωλήσεων. Ο υπολογισμός γίνεται με την πραγματική ποσότητα μονάδας που πωλήθηκε, μείον την ποσότητα προϋπολογισμού που πρόκειται να πωληθεί, πολλαπλασιαζόμενη με την τυπική τιμή πώλησης.
6. Σύμφωνα με τη διακύμανση της απόδοσης υλικού. Ο υπολογισμός γίνεται εφόσον αφαιρέσουμε τη συνολική τυπική ποσότητα υλικών που υποτίθεται ότι θα χρησιμοποιηθούν από το πραγματικό επίπεδο χρήσης πολλαπλασιάζοντας το υπόλοιπο με την τυπική τιμή ανά μονάδα.
Η ανάλυση του μικτού κέρδους θα πρέπει να περιγράφει τη συνολική διακύμανση από το μικτό κέρδος που αναμένει η Διοίκηση και, στη συνέχεια, να αναφέρει τους ακριβείς λόγους για τις διαφορές που παρουσιάζονται στον πίνακα τάσης.
Η αναφορά θα πρέπει να περιέχει στοιχεία και προτάσεις, έτσι ώστε η Διοίκηση να μπορεί να προσδιορίσει συγκεκριμένα που βρίσκεται το λάθος ώστε να το διορθώσει. Μια ακόμη καλύτερη ανάλυση μικτού κέρδους και προτεινόμενη είναι αυτή που ομαδοποιεί τα προβλήματα σε κατηγορίες και παρουσιάζει τη συχνότητα εμφάνισης των κατηγοριών αυτών με την πάροδο του χρόνου. Κάτι τέτοιο παρουσιάζει στη Διοίκηση ποια ζητήματα σε σχέση με τη μεταβολή του μικτού κέρδους προκαλούν το μεγαλύτερο πρόβλημα σε επαναλαμβανόμενη βάση, και τα οποία επομένως αξίζουν τη δέουσα προσοχή και την επιμέλεια.
Αν και η ανάλυση μικτού κέρδους είναι σημαντική, καλύπτει μόνο το κόστος που σχετίζεται με το προϊόν. Επομένως, εάν μια επιχείρηση θελήσει μια ολοκληρωμένη ανασκόπηση όλων των πτυχών των οικονομικών αποτελεσμάτων της, πρέπει επίσης να αξιολογηθούν όλα τα κόστη πώλησης και διαχείρισης, καθώς και όλες οι χρηματοδοτικές και άλλες μη λειτουργικές δαπάνες.
Η ανάλυση μικτού κέρδους, τέλος, αγνοεί το ποσό της επένδυσης σε κεφάλαιο κίνησης και τα πάγια περιουσιακά στοιχεία ανάλογα με τις πωλήσεις. Δηλαδή, δε λαμβάνει υπόψη την αποτελεσματικότητα της χρήσης περιουσιακών στοιχείων στη δημιουργία μικτών κερδών.